blogposts over tentoonstellingen
Vanaf 9 december:
Het GDI is gesloten tussen Kerst en Oud en Nieuw tot 3 januari.
IsabELLE Huppert is genomineerd voor een Oscar voor beste vrouwelijke hoofdrol in de film Elle van Paul Verhoeven. Ter gelegenheid van de uitreiking zondag 26 februari zijn er enkele unieke filmaffiches met IsabELLE Huppert te zien in het Geoffrey Donaldson Instituut (GDI). De oudste is van de film La Dentellière met een handtekening van vormgever René Ferracci en de meest recente is een Amerikaans filmaffiche van Elle. De laatste film is geregisseerd door Paul Verhoeven.
IsabELLE Huppert geboren 16 maart 1953 is een beroemde Franse actrice en filmproducente. Haar eerste speelfilm maakte zij in 1972 en haar internationale doorbraak was in La Dentellière uit 1977 van Claude Goretta. Ze maakte vele tientallen films. Ter gelegenheid van de Academy Awards – ook bekend als Oscars – 2016 exposeert het Donaldson Instituut vanaf 22 februari uit de eigen verzameling zes originele filmaffiches met IsabELLE Huppert. Vier ervan zijn ontworpen door René Ferracci (1927-1982), naast La Dentellière de filmaffiches van Les Soeurs Brontë (1979) van André Téchiné, La Dame aux camélias (1981) van Mauro Bolognini en Coup de Torchon (1981) van Bertrand Tavernier. Het affiche van La Dentellière is door Ferracci een jaar voor zijn overlijden gesigneerd tijdens de Filmweek Arnhem. Ook is het filmaffiche van La Pianiste (2001) van Michael Haneke te zien. Het GDI exposeert de filmaffiches tot de paasdagen, de toegang is gratis.
In de vitrines is er aandacht voor de films die in het Geoffrey Donaldson Instituut zijn te zien tot de zomervakantie. Er is materiaal over bijvoorbeeld prinses Leia Carrie Fisher, Martin Koolhoven, Debbie Reynolds, Woody Allen en het magazine Schokkend Nieuws over horror- en cultfilms. Eén vitrine is gewijd aan de in 1986 opgeheven bioscoop Tivoli in Noord-Scharwoude.
Ook te zien is het originele Gouden Kalf voor de Filmcultuur van Geoffrey Donaldson. Hij ontving deze erkenning in 1998 voor zijn belangrijke en belangloze inzet voor het beschrijven van de oorsprong van de Nederlandse zwijgende filmcultuur.
De gratis toegankelijke tentoonstelling in het Donaldson Instituut – Dorpsstraat 612 – in Noord-Scharwoude is maandag en woensdag open van 14.00 uur tot 17.00 uur. Op afspraak zijn ander dagen en tijden bespreekbaar.
Een van de bekendste komische duo’s uit de filmgeschiedenis was Laurel en Hardy. Als duo maakten ze meer dan honderd films, die vele tientallen jaren ongekend populair waren. In het Geoffrey Donaldson Instituut in Noord-Scharwoude is vanaf de laatste vakantieweek de gratis toegankelijke tentoonstelling ‘Laurel en Hardy in Europa’ te zien.
De Brit Stan Laurel (1890 – 1965) en de Amerikaan Oliver Hardy (1892 – 1957) vormden vanaf 1927 tot in 1955 een van de populairste duo’s uit de filmgeschiedenis. Met hun slapstick-films vermaakten zij honderden miljoenen bioscoopbezoekers en later televisiekijkers. De tentoonstelling geeft een beeld van het uitbrengen en promoten van hun films in Europa. ‘Laurel en Hardy in Europa’ is vooral samengesteld uit origineel materiaal uit drie privé-verzamelingen. Bijzondere aandacht is er voor de Amstelveense filmdistributeur Express Film. Het bedrijf maakte vertoning van een groot aantal Laurel & Hardy-films vanaf de oorlog tot diep in de jaren tachtig van de vorige eeuw in de Nederlandse bioscopen mogelijk. Het duo Laurel en Hardy had veel fans, de tentoonstelling laat voorwerpen zien van de eerste fanclub en van de eerste Europese Laurel en Hardy-conventie in 1936 in Parijs.
Topstukken
Onder de topstukken van de tentoonstelling zijn twee levensechte Laurel en Hardy-poppen die gekleed zijn in de pyjama’s die door Laurel en Hardy zijn gedragen tijdens het maken van de film Big Noise (1944) en een uniek affiche uit 1936 van de Laurel en Hardy-compilatiefilm ‘Hot Water’ of in Nederland ‘In de penarie’. Andere bijzondere voorwerpen zijn gesigneerde portretten, correspondentie, filmaffiches, filmfoto’s en merchandise in de vorm van een exemplaar van het allereerste peper- en zoutstelletje van ‘de jongens’ . Op een zogenoemde omroltafel kunnen bezoekers een brandbare en een onbrandbare kopie van een Laurel en Hardy-film vergelijken.
De gratis toegankelijke expositie over Stan en Ollie in het Donaldson Instituut is open vanaf de laatste week van de zomervakantie, zaterdag 20 augustus. De tentoonstelling Laurel en Hardy in Europa is elke maandag, woensdag en zaterdag tussen 14.00 uur en 17.00 uur gratis te bezoeken. De laatste dag is zaterdag 28 januari 2017. Op afspraak zijn andere momenten mogelijk.
Het Geoffrey Donaldson Instituut is gevestigd aan de Dorpsstraat 612 in Noord-Scharwoude. De in Nederland wonende Australiër Geoffrey Donaldson – de eerste filmhistoricus van Nederland – is de naamgever van het instituut. Het GDI is een particulier initiatief en bestaat zonder subsidie van de overheid.
Tot medio januari is in het Geoffrey Donaldson Instituut (GDI) in Noord-Scharwoude de gratis toegankelijke tentoonstelling van unieke – vooral Amerikaanse – Star Wars memorabilia te zien. De komende weken is er een aantal bijzondere activiteiten in het GDI, zoals rondleidingen door de samensteller, de videofragmenten tour en een filmvertoning.
De bezoekers van de tentoonstelling zijn onder de indruk van de vele tientallen voorwerpen zoals unieke figuurtjes, space ships, posters, bordspelen, bekers, LEGO-speelgoed, foto’s, soundtracks en boeken. Met een smartphone of een tablet zijn allerlei korte filmpjes te zien, zoals een oude reclamefilm voor Star Wars pyjama’s en een korte (LEGO)film waarin Darth Vader en Luke Skywalker samen Vaderdag vieren. De eerste film van de Star Wars reeks kwam in 1977 in de bioscoop en was een enorm succes, net als het grote aanbod speelgoed. Door de succesvolle merchandising van het Star Wars-product kon bedenker en regisseur George Lucas de vervolgfilms financieren en bouwen aan zijn beeld- en geluidsimperium.
Rondleidingen
Zaterdag 26 september geeft verzamelaar en gast-curator Roloff de Jeu om 15.00 uur (en eventueel om 16.00 uur nog een keer) een rondleiding langs de vele verschillende voorwerpen van de expositie. Hij vertelt over het begin en de enorme groei van zijn collectie, over de herkomst van de topstukken en de verhalen er achter. In de eerste helft van oktober vervangt De Jeu een deel van de tentoongestelde voorwerpen, zodat het de moeite waard is om bijvoorbeeld in de herfstvakantie nog eens te komen kijken. Vanaf 10 oktober maakt in de grote vitrine Darth Vader plaats voor Boba Fett en ook zijn dan voor het eerst de alleroudste exemplaren te zien van het blad van de Nederlandse Star Wars fanclub die in de jaren tachtig van de vorige eeuw actief werd. Ook die dag is er een rondleiding. De rondleiding met maximaal acht personen tegelijk is gratis.
Filmvertoning
Zaterdag 10 oktober is er ’s avonds om 20.00 uur een filmvertoning in de nieuwe filmzaal van het GDI. Met originele trailers op 35mm van onder meer de eerste trilogie van Star Wars – A New Hope (1977), The Empire Strikes Back (1980) en The Return Of The Jedi (1983) – en door Star Wars geïnspireerde films, ook films die het Star Wars universum met de nodige ironie bekijken. Deze unieke filmvoorstelling met toelichting is toegankelijk voor maximaal 25 personen. Vooraf reserveren (met een e-mail naar egbertbarten@donaldsoninstituut.nl) is verplicht, de toegang kost tien euro inclusief drankje en een exemplaar van het filmtijdschrift Schokkend Nieuws met een special over Star Wars.
Special Schokkend Nieuws
Filmtijdschift Schokkend Nieuws brengt in oktober in samenwerking met het GDI een special uit over Star Wars. Daarin onder meer aandacht voor de Europese première op 13 oktober 1977 van Star Wars: A New Hope in aanwezigheid van hoofdrolspelers Mark Hamill en Carrie Fisher als onderdeel van de Filmweek Arnhem.
De tentoonstelling Star Wars: Collecting The Force is elke maandag, woensdag en zaterdag tussen 14.00 uur en 17.00 uur gratis te bezoeken. Op afspraak zijn andere momenten mogelijk. Het Geoffrey Donaldson Instituut is gevestigd aan de Dorpsstraat 612 in Noord-Scharwoude.
Foto: vrij te gebruiken met vermelding van de naam van de fotograaf Arne Kuilman
Gast-curator Roloff de Jeu met vier Stormtroopers van het Dutch Garrison tijdens de opening van de expositie in het Donaldson Instituut.
De beroemde Star Wars Science-Fiction films zijn onlosmakelijk verbonden met een universum van tv-series, boeken, strips, speelgoed en enorm veel merchandise. Het maakte bedenker George Lucas een steenrijk man en voorzag hem van genoeg inkomsten om decennia lang dit universum te kunnen voeden. Star Wars: Collecting The Force, de nieuwe tentoonstelling in het Geoffrey Donaldson Instituut, staat stil bij alles wat er rondom de films is uitgebracht.
Zo is er het bekende en geliefde Kenner speelgoed van ‘77-’85. Ook is er veel art work te bewonderen waaronder posters, strips, boeken en bladen.
Daarbij worden er originele ‘vintage’ memorabilia uit de Verenigde Staten getoond. Items die in Europa niet zijn uitgebracht en verzameld zijn in een tijd zonder internet. Maar ook het nieuwe wordt niet geschuwd: zo is er LEGO Star Wars en verzamelobjecten met een moderne twist.
Omdat er meer voor handen is dan getoond kan worden, zullen meermaals onderdelen wisselen. Nieuw in het instituut is de mogelijkheid om allerlei bijzondere korte videofragmenten bij de items te bekijken en beluisteren op zelf meegebrachte smart phone en tablet met (koptelefoon). Uit de expositie blijkt vooral de verscheidenheid van het verzamelbare én dat van het Star Wars universum.
De tentoonstelling loopt tot half januari 2016 en is elke maandag, woensdag en zaterdag tussen 14.00 uur en 17.00 uur gratis te bezoeken. Op afspraak zijn andere momenten mogelijk.
Een interview met Roloff de Jeu over deze tentoonstelling is te lezen op de website van Lief Langedijk
Enkele foto’s van objecten van deze tentoonstelling:
vanaf 15 augustus in Geoffrey Donaldson Instituut
Woensdag 16 december is de wereldpremière van de zevende speelfilm van de reeks Star Wars: The Force Awakens. Aanleiding voor het Geoffrey Donaldson Instituut (GDI) in Noord-Scharwoude een tentoonstelling samen te stellen van unieke merchandising naar aanleiding van de ongekend populaire filmserie. De gratis toegankelijke tentoonstelling van – vooral Amerikaanse – memorabilia opent zaterdagmiddag 15 augustus en is te bezoeken tot half januari 2016.
De fans kijken al jaren reikhalzend uit naar het vervolg op de eerste zes films van de serie Star Wars. De eerste film kwam in 1977 in de bioscoop en was een enorm succes, net als het grote aanbod merchandising. Fans kochten massaal figuurtjes, bordspelen, bedovertrekken, boeken, posters, glazen, bekers, LEGOpoppetjes, foto’s en soundtracks. Dit maakte van bedenker George Lucas een steenrijk man. Hij kon door deze succesvolle merchandising de vervolgfilms financieren. In het GDI zijn tientallen van deze unieke voorwerpen van de merchandising te zien. Uniek door de verscheidenheid, maar ook vanwege dat het oorspronkelijk Amerikaans materiaal is uit vooral de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw.
De intrigerende figuren uit Star Wars bepalen mede de sfeer in de films en hebben eigen fans. Zaterdagmiddag 15 augustus tussen 14.00 uur en 17.00 uur zijn leden van Dutch Garrison verkleed als figuren uit Star Wars in Noord-Scharwoude bij het GDI. De leden met zogenoemde ‘screen accurate’ Star Wars kostuums zetten zich met hun optredens in voor verschillende goede doelen. In oktober komt filmtijdschift Schokkend Nieuws in samenwerking met het GDI met een special over Star Wars. Daarin onder meer aandacht voor de Nederlandse première op 13 oktober 1977 van Star Wars: A New Hope in Arnhem. Losse nummers van het tijdschrift zijn vanaf medio oktober verkrijgbaar in het GDI. In de maanden van de tentoonstelling zijn er in het GDI documentaires over en LEGOherverfilmingen en korte films geïnspireerd op Star Wars te zien.
De tentoonstelling Star Wars: Collecting The Force is elke maandag, woensdag en zaterdag tussen 14.00 uur en 17.00 uur gratis te bezoeken. Op afspraak zijn andere momenten mogelijk. Het Geoffrey Donaldson Instituut is gevestigd aan de Dorpsstraat 612 in Noord-Scharwoude.
Zaterdagmiddag 18 april is voor het eerst de nieuwe tentoonstelling Recente aanwinsten en vondsten van het Geoffrey Donaldson Instituut (GDI) in Noord-Scharwoude open voor publiek. Het GDI laat naast een unieke filmprojector van de landmacht objecten zien uit bijvoorbeeld de nalatenschappen van de directeur van het Filmmuseum Jan de Vaal en van de eerste hoogleraar filmgeschiedenis Nico Brederoo. Bovendien zijn er onder meer drie schilderijen van filmregisseur en schilder Bert Haanstra en is er correspondentie tussen Geoffrey Donaldson – de naamgever van het instituut – en de Duitse schrijfster Kathinka Dittrich te zien.
De tentoonstelling geeft een indruk van schenkingen en aankopen uit de eerste anderhalf jaar van haar bestaan. Het gaat om belangwekkende objecten uit de filmgeschiedenis zoals affiches, glamourportretten en twee art deco-stoelen uit de reeds lang gesloten Colosseum bioscoop in Rotterdam. Twee schilderijen van Haanstra zijn dankzij de laatste thematentoonstelling in het GDI beschikbaar gekomen. Dittrich verraste het instituut tijdens de officiële opening in november 2013 met de overdracht van haar archief van ruim twintig jaar correspondentie met de naamgever van het GDI. Zij was collega en vriendin van Donaldson en is directeur geweest van het Goethe Instituut in Amsterdam. Dittrich is schrijfster van onder meer Achter het Doek: Duitse Emigranten in de Nederlandse Speelfilm in de jaren dertig (1987).
De tentoonstelling is tot en met 18 juli 2015 zaterdag, maandag en woensdag tussen 14.00 uur en 17.00 uur gratis te bezoeken. De tentoonstelling in het GDI is op afspraak ook op andere tijden te bezoeken. Informatie over het GDI staat op www.donaldsoninstituut.nl.
De verbouwing van het GDI nadert de afronding. In mei is de oplevering van de filmzaal met technisch hoge kwaliteit van projectie en geluid. Het Geoffrey Donaldson Instituut is inmiddels begonnen met de voorbereidingen van een tentoonstelling over de filmserie Star Wars. Die tentoonstelling is vanaf augustus 2015 te zien.
Aan de muur / in de zaal:
Bert Haanstra, Zelfportret met Nita, 1944. schenking Fam.Haanstra, nov.2013.
2 Art Deco stoelen uit het Rotterdamse Colosseum Theater.
schenking Tjitte de Vries en Ati Mul, Rotterdam, 2014.
Toonder Studios/Houwer Film; 2 ontwerpen en cells voor ALS JE BEGRIJPT WAT IK BEDOEL (1982). schenking Emmy en Ronald Rosbeek, nov. 2013
Banner THE TWO FACES OF JANUARY (2014).
schenking David/Cineworld Beverwijk, 2014.
Door de RVD afgekeurd affiche Nederlands Filmfestival 1985 (ontwerp Joost Veerkamp). Schenking Bram Reijnhoudt, april 2015.
Glamour-portret Dorothy Lamour ca. 1945, afkomstig uit een Belgische cinema
aankoop december 2013.
Portret van een portier van een onbekende Cinema Palace, ca. 1940
aankoop december 2013.
Bert Haanstra, [g.t.] Twee Javaanse Poppen, 1941 bruikleen fam Beek, Uitgeest.
Bert Haanstra, Stilleven met Masker van Nefertete, 1943.
bruikleen familie Laret, Rijswijk
stills DE EEUWIGE LES (Gerard Rutten, 1940) – zie bijschrift – schenking Peter Westervoorde, Aerdenhout, 2014.
Cinetechnic (= Debrie) 16-mm projector, op locatie gebruikt door de Landmacht Filmdienst het Nederlandse leger. schenking familie Feldberg, Spanbroek, 2014.
16-mm Filmprojector gebruikt door de landmacht.
Filmdoek in gebruik geweest bij de reisbioscoop van Gerrit Hart (een van de latere exploitanten van het Tivoli Theater te Noord-Scharwoude). Met fotokopieën van Gerrit Hart voor het doek (ca. 1925) en een fotokopie van de Eerste Langedijker Bioscoop. Rechts met witte pet Gerrit Hart en daarnaast zijn echtgenote, ca. 1929. schenking fam. Kemmink-Hart, Hoorn, nov. 2013.
Moviola (in Amerika werden op deze machines films gemonteerd), ca. 1950
aankoop december 2013.
vitrine 1
Een keuze uit de correspondentie tussen de filmhistorici Geoffrey Donaldson en Dr. Kathinka Dittrich, december 1980 – april 2002. Het GDI kreeg bij de opening van het instituut van mevrouw Dittrich (die het eerste exemplaar van ons boek Geoffrey Donaldson Een Leven voor de Film ontving) de verzamelde correspondentie; 2 volle ordners.
schenking Kathinka Dittrich, november 2013.
vitrine 2
2 foto´s van het bedrijfsuitje van City Film naar de set van A BRIDGE TOO FAR (zomer 1976). Op de foto’s onder andere producent Joseph E. Levine.
Belgisch affiche A CHUMP AT OXFORD (film van 1940, affiche vermoedelijk uit de jaren 50
Foto van de Nederlandse première van HOCHZEITSNACHT IM PARADIES (Geza von Bolvary, BRD, 1950, Nederlandse titel ‘HUWELIJKSWALS’), vermoedelijk in het City Theater te Amsterdam in mei of juni 1951. v.l.n.r. André Dresscher (Express Film), Johannes Heesters, [onbekend, vrm directie City Theater] en Mijndert van Veenhuisen (City Film), vader van de schenker.
schenking Dhr. M. van Veenhuijsen, Oudkarspel (november 2014)
vitrine 3
Kinamo 35-mm camera, ca. 1922. Met dit type camera filmde Joris Ivens DE BRUG (1928) en Rudi Hornecker HONGER! (1945)
Blikje voor Gevaert Gevapan 35-mm negatief film
beiden schenking B.P.Wijnberg, Haarlem, 2014
2 bedankkaartjes van filmcriticus/tekenaar L.J.Jordaan (1885-1980), 1976.
schenking J.A.Frenkel, Rotterdam, 2014
Toegangskaart KRO-Studio voor TV-filmkwis Voor een Briefkaart op de Eerste Rang, voor opnamedag 19.7.1979 (de oprichter van het GDI deed toen mee aan deze kwis)
schenking Marieke Neesen, Oudkarspel
Een toegangskaart voor de filmkwis *Voor een Briefkaart op de Eerste Rang* (1979) en een bedankkaartje van de filmcriticus en politiek tekenaar L.J. Jordaan uit 1975.
Plaatsnummersysteem Boon van Cinema Du Midi Den Haag, ca. 1975.
schenking Familie Rosbeek, Rijswijk
vitrine 4
Reel bands worden in de VS gebruikt om akten vast te zetten zonder plakband. Hier wat ongebruikte reel bands, en 1 gebruikte van de MGM/Ernst Lubitsch film NINOTCHKA (1940)
schenking Bob Leader, Seattle USA en Henk de Smidt, Castricum
Knipsels NEW YORK NEW YORK (Martin Scorcese, 1977). Het GDI verwierf onlangs een Nederlandse ondertitelde 35-mm kopie van deze beroemde film met Robert de Niro en Liza Minelli.
schenking Kees en Hermine Pel, Westzaan
Projectie-rapport BEGRIJPT U NU WAAROM IK HUIL? (Louis van Gasteren, 1966), gevonden in het 35-mm filmblik met de eerste akte van de film. Het GDI verwierf onlangs een 35-mm kopie van deze beroemde film over Professor Bastiaans en zijn omstreden behandelingswijze van oorlogstrauma’s met gebruik van LSD. Anonieme schenking, 2014.
Vitrine 5
‘De Chimp “Wouter” ‘, tekening van Bert Haanstra (datum onbekend, ca. 1990)
Aankoop 2014
Bert Haanstra, ‘Twintig Portretten. Een Therapie’, met een opdracht aan collega-filmmaker Jan Vrijman.
Aankoop 2014
Vitrine 6
Een grote schenking was de filmische nalatenschap van Prof.Dr. Nico J. Brederoo (1942-2000), de eerste hoogleraar in de filmgeschiedenis van Nederland. De collectie omvat ca. 6000 videobanden met films en filmprogramma’s, apparatuur (Video 2000, VHS en S-VHS) om te viewen, en daarnaast 30 verhuisdozen met vakliteratuur. Hier een keuze uit de boeken en brochures; o.a. de 1ste druk van Thomas Leeflangs boek over Leni Riefenstahl met een opdracht van de schrijver die colleges had bijgewoond van Brederoo. Verder een In Memoriam over Nico van zijn collega Bert Hogenkamp.
schenking Henk Boelman Kranenburg, Scheveningen, voorjaar 2014.
Vitrine 7
Een fraaie schenking was eveneens een 15-tal dozen met boeken uit de persoonlijke bibliotheek van Filmmuseum-directeur Jan de Vaal (1922-2002). In deze vitrine en paar bijzondere boeken en brochures. Onder andere een door Tjitte de Vries en Ati Mul gesigneerd exemplaar van hun boek over poppenfilmmaker Joop Geesink.
Schenking Tineke de Vaal, Oisterwijk (december 2013)
Foto’s DE EEUWIGE LES (Gerard Rutten, 1940 – onvoltooid)
Deze interessante schenking van 7 foto’s (we tonen er hier 5) gemaakt door atelier Merkelbach laat zien dat de – onvoltooide – Rembrandt-film van Gerard Rutten groots werd opgezet. Niet alleen werden de Cinetone-studio’s in Duivendrecht ervoor afgehuurd, ook werden bekende acteurs als Jules Verstraete (als Rembrandt) gecontracteerd. Doordat de Nederlandse filmstudio’s enkele maanden later in Duitse handen kwamen bleef Ruttens Rembrandt-film onvoltooid (wel kwam er in 1942 in dezelfde studio’s een andere, Duitse Rembrandt-film gereed). Beelden uit Ruttens film werden na de oorlog gebruikt in de curieuze documentaire REMBRANDT IN DE SCHUILKELDER (1946). Op dit moment is er in het Amsterdamse Stedelijk Museum een tentoonstelling waar deze filmplannen aan het begin van de Tweede Wereldoorlog ook voorbij komen. De foto’s van DE EEUWIGE LES werden aan het GDI geschonken door Peter Westervoorde, Aerdenhout, 2014.
vanaf zaterdag 16 augustus
TENTOONSTELLING OVER SCHILDER, TEKENAAR EN FOTOGRAAF BERT HAANSTRA Velen kennen Bert Haanstra alleen als filmregisseur. Het Geoffrey Donaldson Instituut (GDI) wil in dat beeld verandering brengen met een tentoonstelling en een boek. Bert Haanstra begon in de jaren dertig van de vorige eeuw als persfotograaf en volgde in de oorlogsjaren een opleiding tot kunstschilder. De tentoonstelling omvat veel schilderijen die niet eerder te zien zijn geweest. Bovendien publiceert uitgever GDI het boek ‘Bert Haanstra, schilder, tekenaar, fotograaf’ van Haanstra-kenner Hans Schoots. De tentoonstelling is te zien vanaf 16 augustus tot en met 15 oktober. De toegang is gratis.
Bert Haanstra (1916-1997) is bij velen vooral bekend als filmregisseur van onder meer de films Glas (1958), Fanfare (1958), Alleman (1963) en Bij de beesten af (1972). Het GDI in Noord-Scharwoude wil bekendheid geven aan schilder, tekenaar en fotograaf Bert Haanstra. Haanstra begon op achttienjarige leeftijd in 1934 in Amsterdam als persfotograaf. In de oorlogsjaren was hij actief in het verzet en volgde een schildersopleiding aan de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam, waar hij in de klas zat met onder meer Karel Appel. Bij het grote publiek is Bert Haanstra niet bekend om zijn schilderijen, tekeningen en foto’s. Haanstra had een eigen stijl van schilderen met een voorkeur voor portretten en oog voor het detail. Directeur Egbert Barten van het GDI is trots op de tentoonstelling: ‘Twee maanden lang zijn verschillende onbekende schilderijen, tekeningen en foto’s van Bert Haanstra voor iedereen te zien! Bovendien bieden de tentoonstelling en het boek een aanvulling op het beeld van de kunstenaar Bert Haanstra.’ Zaterdag 16 augustus verzorgt Hans Schoots om 15.00 uur in de tentoonstellingsruimte een korte lezing over de geschiedenis van Bert Haanstra’s schilderijen.
Het GDI, Dorpsstraat 612 in Noord-Scharwoude heeft vanaf 16 augustus tot en met 15 oktober 2014 een tentoonstelling over de kunstenaar Bert Haanstra. De tentoonstelling is maandag, woensdag en zaterdag open van 14.00 uur tot 17.00 uur,de toegang is gratis. Het boek Bert Haanstra schilder, tekenaar, fotograaf (kleurendruk, formaat 28 cm x 28 cm, 96 pagina’s) van Hans Schoots is te koop in het GDI voor € 24,95.
Zelfportret met Nita (1944), Collectie GDI.
Zelfportret (1945/1946?), Collectie GDI.
Schilderijen en tekeningen aan de wand Met de klok mee, te beginnen bij de schildersezel. Alle schilderijen en tekeningen door Bert Haanstra (eigendom familie Haanstra tenzij tussen haakjes anders vermeld)
1. Portret van mijn vrouw 1, 1944 (Jurre Haanstra).
2. Portret van Rimko, 1953 (Rimko Haanstra).
3. Lijnbaansgracht, 1943 (Jurre Haanstra).
4. Portret van mevr. J. Wijtmans-Bauw, januari 1946 (Riet Wijtmans-Griffioen).
5. Stilleven met blauwe vis, 1944.
6. Vrouw in bruine pij, ca. 1944.
7. Portretstudie van meisje in matrozenpakje, 1944.
8. Portretstudie van een oude man bij kunstlicht, februari 1944.
9. Portretstudie van een oude dame bij kunstlicht, februari 1944.
10. Stilleven met bokkingen, december 1945.
11. Portret van Dhr. Van Oostveen, 1942.
12. Het loze vissertje, 1940-1941 (Axel Noor).
13. Moeder (Jansje Haanstra-Schuiveling op 87-jarige leeftijd), 27 januari 1981 (tekening).
14. De chimp ‘Gorilla’, augustus 1992 (tekening).
15. Zelfportret 2, 1945-1946?
16. Zelfportret 4, augustus 1992 (tekening).
17. Zelfportret met Nita, 1944.
Daarboven het buurmeisje van de familie Mettes, Veronica Visser, getekend door Haanstra.
Uitgeleend door familie Haanstra en Mevrouw Sijn-Visser
FOTO’S VOOR HET VERZET
In de Tweede Wereldoorlog fotografeerde Haanstra voor het verzet kaarten en plattegronden van militair belangrijke objecten. Via geheime routes gingen ze naar de geallieerden in Londen. Hij maakte ook pasfoto’s voor valse persoonsbewijzen en legde de activiteiten vast van het ‘Net Brand’, een illegaal telefoonnetwerk in Amsterdam.
SCHIETPARTIJ OP DE DAM, 7 MEI 1945
Haanstra maakte de foto rechts, van mensen die wegduiken voor de kogels van Duitse militairen. In de rode cirkel op de foto links (naast de vrachtwagen) zat hij toen hij de foto maakte.
Een hartinfarct was in 1980 aanleiding voor Bert Haanstra om voor het eerst in meer dan dertig jaar weer te gaan tekenen. Hij portretteerde familieleden, vrienden en bekende Nederlanders en gaf ze het portret cadeau. Zichzelf bekeek hij in de scheerspiegel.
Toon Hermans tekende hij in 5 uur en 26 minuten. Toon sloeg terug met dit tekeningetje van Bert, waarvoor hij 48 seconden nodig had.
De resultaten verschenen in het boek Twintig portrettten.
Tekeningen uitgeleend door familie Haanstra
FRAGMENTEN UIT EEN SCHILDERSBESTAAN V.l.n.r.:
Haanstra’s vissende geliefde Jet Fiddelaar (foto, 1940). Zie ook het schilderij ‘Het loze vissertje’.
Portret van Jet Fiddelaar. Foto van een schilderij uit 1940-1941 dat niet is teruggevonden.
Daaronder: uitzicht uit Bert Haanstra’s atelier op Kerkstraat 174, Amsterdam (foto, ca 1941)
Portret van blonde vrouw (1944?). Zat waarschijnlijk model op de Rijksakademie.
Wit paard (1944?). Rijksakademiedocent Gerard Westermann was paardenliefhebber, dus moesten ook de studenten eraan geloven.
Het schilderij ‘Stilleven met bokkingen’ was eerst groter.
Met het schilderij ‘Stilleven met masker van Nefertete’ (1942?) betaalde Haanstra de slager.
Haanstra overschilderde helaas zijn portret van beeldhouwer Willem Rädecker (1942).
Uitgeleend door Axel Noor en familie Haanstra
BOORDFOTOGRAAF OP DE DEMPO
In 1937-1938 was Bert Haanstra voor twee reizen Rotterdam-Batavia v.v. in dienst als boordfotograaf op het lijnschip Dempo van de Rotterdamsche Lloyd. Hij verkocht foto’s aan de passagiers, mogelijk ook in albums zoals dit. In zijn eigen exemplaar staan kiekjes van hemzelf en het personeel, maar ook een aantal fotomontages van foto’s die hij in havens onderweg maakte, bijvoorbeeld in Tanger.
Of het handgeschilderde schip op de omslag door Haanstra is gedaan, is niet bekend.
Uitgeleend door filmmuseum Eye
SPOREN VAN VIJF JAAR WERK ALS PERSFOTOGRAAF: 1934-1939
Bert Haanstra werkte vijf jaar als persfotograaf, onder meer in dienst van de Vereenigde Fotobureaux. Daarna begon hij met collega Bap Ietswaart een eigen bedrijfje: Express. Van de duizenden persfoto’s die hij in al die tijd maakte, zijn er weinig terug te vinden. V.l.n.r.:
Haanstra’s eerste ca. 50 persfoto’s plakte hij in dit schrift (oktober 1934-januari 1935).
Uitgeleend door filmmuseum Eye
Portret van Bert Haanstra, gemaakt door zijn collega bij de Vereenigde Fotobureaux Theo Scheffer.
Het bedrijfsstempel van het fotobureau van Bert Haanstra en Bap Ietswaart.
De Alhambrabioscoop in Amsterdam (1938-1939). Een van de zeer weinige foto’s die van Express bewaard zijn gebleven.
Uitgeleend door Hans Schoots en Axel Noor
Een interview met Hans Schoots is te beluisteren op de Lief Langedijk website klik hier