Skip to Content

Bert Haanstra tentoonstelling

Te zien van 16 augustus tot 15 oktober 2014

haanstraenvrouw2362x3102

 

 

Schilderijen en tekeningen aan de wand Met de klok mee, te beginnen bij de schildersezel. Alle schilderijen en tekeningen door Bert Haanstra (eigendom familie Haanstra tenzij tussen haakjes anders vermeld)

1. Portret van mijn vrouw 1, 1944 (Jurre Haanstra).
2. Portret van Rimko, 1953 (Rimko Haanstra).
3. Lijnbaansgracht, 1943 (Jurre Haanstra).
4. Portret van mevr. J. Wijtmans-Bauw, januari 1946 (Riet Wijtmans-Griffioen).
5. Stilleven met blauwe vis, 1944.
6. Vrouw in bruine pij, ca. 1944.
7. Portretstudie van meisje in matrozenpakje, 1944.
8. Portretstudie van een oude man bij kunstlicht, februari 1944.
9. Portretstudie van een oude dame bij kunstlicht, februari 1944.
10. Stilleven met bokkingen, december 1945.
11. Portret van Dhr. Van Oostveen, 1942.
12. Het loze vissertje, 1940-1941 (Axel Noor).
13. Moeder (Jansje Haanstra-Schuiveling op 87-jarige leeftijd), 27 januari 1981 (tekening).
14. De chimp ‘Gorilla’, augustus 1992 (tekening).
15. Zelfportret 2, 1945-1946?
16. Zelfportret 4, augustus 1992 (tekening).
17. Zelfportret met Nita, 1944.

Daarboven het buurmeisje van de familie Mettes, Veronica Visser, getekend door Haanstra.
Uitgeleend door familie Haanstra en Mevrouw Sijn-Visser

FOTO’S VOOR HET VERZET

In de Tweede Wereldoorlog fotografeerde Haanstra voor het verzet kaarten en plattegronden van militair belangrijke objecten. Via geheime routes gingen ze naar de geallieerden in Londen. Hij maakte ook pasfoto’s voor valse persoonsbewijzen en legde de activiteiten vast van het ‘Net Brand’, een illegaal telefoonnetwerk in Amsterdam.

SCHIETPARTIJ OP DE DAM, 7 MEI 1945

Haanstra maakte de foto rechts, van mensen die wegduiken voor de kogels van Duitse militairen. In de rode cirkel op de foto links (naast de vrachtwagen) zat hij toen hij de foto maakte.
Een hartinfarct was in 1980 aanleiding voor Bert Haanstra om voor het eerst in meer dan dertig jaar weer te gaan tekenen. Hij portretteerde familieleden, vrienden en bekende Nederlanders en gaf ze het portret cadeau. Zichzelf bekeek hij in de scheerspiegel.
Toon Hermans tekende hij in 5 uur en 26 minuten. Toon sloeg terug met dit tekeningetje van Bert, waarvoor hij 48 seconden nodig had.
De resultaten verschenen in het boek Twintig portrettten.
Tekeningen uitgeleend door familie Haanstra

FRAGMENTEN UIT EEN SCHILDERSBESTAAN V.l.n.r.:

Haanstra’s vissende geliefde Jet Fiddelaar (foto, 1940). Zie ook het schilderij ‘Het loze vissertje’.
Portret van Jet Fiddelaar. Foto van een schilderij uit 1940-1941 dat niet is teruggevonden.
Daaronder: uitzicht uit Bert Haanstra’s atelier op Kerkstraat 174, Amsterdam (foto, ca 1941)
Portret van blonde vrouw (1944?). Zat waarschijnlijk model op de Rijksakademie.
Wit paard (1944?). Rijksakademiedocent Gerard Westermann was paardenliefhebber, dus moesten ook de studenten eraan geloven.
Het schilderij ‘Stilleven met bokkingen’ was eerst groter.
Met het schilderij ‘Stilleven met masker van Nefertete’ (1942?) betaalde Haanstra de slager.
Haanstra overschilderde helaas zijn portret van beeldhouwer Willem Rädecker (1942).
Uitgeleend door Axel Noor en familie Haanstra

BOORDFOTOGRAAF OP DE DEMPO

In 1937-1938 was Bert Haanstra voor twee reizen Rotterdam-Batavia v.v. in dienst als boordfotograaf op het lijnschip Dempo van de Rotterdamsche Lloyd. Hij verkocht foto’s aan de passagiers, mogelijk ook in albums zoals dit. In zijn eigen exemplaar staan kiekjes van hemzelf en het personeel, maar ook een aantal fotomontages van foto’s die hij in havens onderweg maakte, bijvoorbeeld in Tanger.
Of het handgeschilderde schip op de omslag door Haanstra is gedaan, is niet bekend.
Uitgeleend door filmmuseum Eye

SPOREN VAN VIJF JAAR WERK ALS PERSFOTOGRAAF: 1934-1939

Bert Haanstra werkte vijf jaar als persfotograaf, onder meer in dienst van de Vereenigde Fotobureaux. Daarna begon hij met collega Bap Ietswaart een eigen bedrijfje: Express. Van de duizenden persfoto’s die hij in al die tijd maakte, zijn er weinig terug te vinden. V.l.n.r.:
Haanstra’s eerste ca. 50 persfoto’s plakte hij in dit schrift (oktober 1934-januari 1935).
Uitgeleend door filmmuseum Eye
Portret van Bert Haanstra, gemaakt door zijn collega bij de Vereenigde Fotobureaux Theo Scheffer.
Het bedrijfsstempel van het fotobureau van Bert Haanstra en Bap Ietswaart.
De Alhambrabioscoop in Amsterdam (1938-1939). Een van de zeer weinige foto’s die van Express bewaard zijn gebleven.
Uitgeleend door Hans Schoots en Axel Noor

Een interview met Hans Schoots is te beluisteren op de Lief Langedijk website klik hier

 

Openingstentoonstelling: EEN ONTKETENDE PASSIE

Tentoonstellingen

De eerste expositie die ten tijde van de opening te zien zal zijn wil een beeld geven van de reikwijdte van het soort spulletjes dat door het instituut verzameld wordt. Het gepresenteerde heeft nadrukkelijk het karakter van ‘Cinefilie’ .

De tentoonstelling draagt de titel: Passion unleashed. Zie hieronder wat er zoal te zien zal zijn:

EEN ONTKETENDE PASSIE / A PASSION UNLEASHED

VRIENDEN VAN ­HET GEOFFREY DONALDSON INSTITUUT.

Met deze openingstentoonstelling wil het Geoffrey Donaldson Instituut de omvang en diversiteit van de verzameling van benadrukken. Deze tentoonstelling bestaat uit documenten en objecten die de rijke geschiedenis van de cinema laten zien. Schenkingen en bruiklenen van een aantal filmgekken dat het cinefiele instituut een warm hart toedraagt.

# = Collectie GDI.

Aan de wand (vanuit het centrum kloksgewijs):

· Affiche DIK TROM WEET RAAD (1976), met opdracht en de beste wensen voor het instituut van de regisseur Henk van der Linden. Deze film staat in het Guinness Book of World Records omdat hij 28 jaar onafgebroken in de Nederlandse bioscopen te zien was. (schenking Henk van der Linden)

· Affiche EMMANUELLE, gesigneerd door Sylvia Kristel met daarbij een

· Brief van Sylvia Kristel aan Thijs Ockersen, 2004 (beiden schenking Thijs Ockersen).

· Affiche heropening bioscoop Tivoli, Noord-Scharwoude, in 1946 met de Abbott en Costello-film ‘GEEF ‘M DE SPOREN (RIDE ‘EM COWBOY, Regie Arthur Lubin, 1942) (schenking mw. G. Kemmink-Hart).

· Affiche Laurel en Hardy-film MARCH OF THE WOODEN SOLDIERS (= re-issuetitel van BABES IN TOYLAND, 1934) (schenking Tjitte de Vries/Ati Mul).

· Kruissteek Laurel en Hardy, gemaakt door Maartje Barten-Vonkeman, 2009. #

· Bert Haanstra, Stilleven 1941 (gesigneerd ‘AHaanstra 41’). Het vroegst bekende olieverfschilderij van de latere filmmaker. In 1943 ging Haanstra naar de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten te Amsterdam, waar hij met Karel Appel in de klas zat. Toen Haanstra rond 1950 professioneel cineast was geworden hield hij op met schilderen. (bruikleen Hans Schoots).

· Oorkonde deelname ´VILLAGE ON THE RIVER´, = DORP AAN DE RIVIER (Regie Fons Rademakers, 1958) aan San Francisco International Film Festival, 10 juni 1960 (schenking Emmy en Ronald Rosbeek).

· Setfoto ALS TWEE DRUPPELS WATER met Nouvelle Vague cameraman Raoul Coutard en regisseur Fons Rademakers, 1962 (gesigneerd door FR). #

· ‘Prop’ (= speciaal voor de film gemaakt object, te gebruiken in het filmdecor) voor de korte film BIRTH OF THE WESTERN, HOLLAND 1903 (Regie Maarten Treurniet, 2004) (schenking Roloff de Jeu), hier voorzien van een

· Belgische poster van DORP AAN DE RIVIER (Fons Rademakers, 1958), gesigneerd door Rademakers en art director Friso Wiegersma). #

· Salvatore van den Busken, 2 schilderijen ‘Cinema’, 2008. #

· Tekening animatiefilmmaker Monique Renault van Joris Ivens, voorzitter Mao en Marceline Loridan, gemaakt voor Het Nederlands Filmkwartet, Stichting NBF-Publicaties, 1986 (zie ook vitrinekast). #

· Contract gesigneerd door Clint Eastwood en filmmaker Thijs Ockersen ter gelegenheid van Ockersens documentaire DON SIEGEL LAST OF THE INDEPENDENTS, 1980 (bruikleen Thijs Ockersen).

· Lijst met verschillende zaadverpakkingen Jacob Jong Zaden, [ca. 1950-1975] (bruikleen Suzanne Jong/Rob Basten).

· ‘Tintin MM’, schilderij uit de serie ‘Mickey Mouse Everywhere’ van animatiefilmer Gerrit van Dijk (1938-2012). #

· ‘Einde-titel’. 35-mm frame enlargement Amateur-cinematografie Haarlem, ca. 1930. #

Aan de wand in de hal:

· Affiche LEEDVERMAAK (1989), gesigneerd door Frans Weisz, (Zaandam, 24.1.2010). #

· Affiche ALS TWEE DRUPPELS WATER (1963), gesigneerd door Fons Rademakers (Rome, juli 2000). #

Vitrine 1: Geoffrey Neville Donaldson

· Brief G.N. Donaldson aan Egbert Barten d.d. 10.7.1998 (#) met het daarbij in de brief genoemde, door Hollandia verfilmde

· toneelstuk Silvia Silombra (Haarlem, z.j. [1926]), door EB in een Amsterdams antiquariaat gevonden enkele weken na de crematie van Donaldson. Het boek is gesigneerd door de schrijver A.W.G.van Riemsdijk met een opdracht aan de Amsterdamse socialist Jan van Zutphen en bevat daarnaast (hier niet ge-exposeerd) een ex libris van de Albert Hahn. # Daarbij een fotokopie van een door Donaldson in het Rotterdamsch Nieuwsblad gevonden advertentie voor de film (origineel in archief G.N.Donaldson, Eye Filminstituut)

· Pasfoto’s Geoffrey Donaldson en zijn levenspartner Harry van Gunsteren, ca. 1965 (schenking L.G. Padmasiri).

· Donaldson in City restaurant Weligama, tijdens het Filmfestival van Pordenone, Italië, oktober 1996 (schenking L.G. Padmasiri).

· Donaldson in gesprek met collega Ivo Blom, in Cinema Verdi tijdens het Filmfestival van Pordenone, oktober 1998 (schenking L.G. Padmasiri).

· 2 schriften uit de Australische periode van Geoffrey Donaldson, een met aantekeningen van het Balmain Teacher’s College met oefeningen voor de Rose Bay Primary School,

· de ander met aantekeningen over (hazewind)hondenrennen en de hond Toy Ho (schenking Tjitte de Vries/Ati Mul).

· 2 foto’s van de uitreiking van het Gouden Kalf aan Donaldson door staatssecretaris van cultuur Rick van der Ploeg tijdens het Nederlands Filmfestival 1998 (schenking Tjitte de Vries/Ati Mul).

Vitrine 2: Dorpsstraat 612 (D612)

· bouwtekening Dorpsstraat 612 Noord-Scharwoude, gebouwd als woonhuis, vanaf 1940 in gebruik als kantoor, nu de behuizing van het Geoffrey Donaldson Instituut. #

· Ansichtkaart D 612 toen het nog in gebruik was als woonhuis van Nicolaas Kooy [ca. 1935]. #

· foto D 612, in gebruik als kantoor van Jacob Jong Zaden [foto van vóór 1952]. #

· Foto D612 met feestverlichting (1970).

· Bordje Jacob Jong Zaden, [ca. 1950] (bruikleen Suzanne Jong/Rob Basten)

· 1 passage over de geschiedenis van het pand uit Dick Barten, In Goeie Aarde (Noord-Scharwoude, 2012)

Vitrine 3: Filmmaker/schrijver Dick Laan (geb. Wormerveer, 1894-1973)

· Uitnodiging oprichting Dick Laan Filmfonds, 1978 en folders DLF, 1978 en z.j. [1990]. #

· Kopieën brieven van Dick Laan en Geoffrey Donaldson, 1966 en 1972 (originelen in archief Donaldson, Eye Filminstituut)

· 2 foto’s van de filmende Dick Laan, eerst (in hopman-uniform!) met een 35-mm camera bij een van de Zwarte Pijl-films [ca. 1918], daarna met een 16-mm camera bij ONZE WAGNERKADE… IN OORLOGSTIJD (1944).#

· Dick Laan over Film. Herinneringen en belevenissen van een oud-filmer, Haarlem, 1964. #

· Circusjong, Amsterdam, z.j. [1927] Dick Laans jongensboek over zijn belevenissen in de filmwereld. #

· Exemplaar Pinkeltje. Het verhaal van de Film, Houten, 2005 (collectie GDI).

· Kopie van Brief Dick Laan d.d. 26.4.1956, waarin hij zijn films legateert aan het Nederlands Filmmuseum (origineel vermoedelijk in bedrijfsarchief Eye).

· Exemplaar Pinkeltje in Artis, 15de druk, Bussum, 1972, gesigneerd door schrijver/filmmaker Dick Laan met een opdracht aan Nico, een van de zoons De Smidt (bruikleen Henk de Smidt).

Vitrine 4: Filmsterplaatjes en fanplakboeken

· Mijn Filmboek. Eerste serie. Uitgave Chocoladefabrikant Van Houten, Weesp, z.j. [1933] (schenking Gjalt en Aukje Zondergeld)

· losse verzamelplaatjes filmsterren van de tweede en derde serie Van Houten. (schenking Aukje en Gjalt Zondergeld)

· Bulgaria Gold Film Bilder, z.j. [1930]. Filmsterplaatjes in kleur. #

· Diverse plakboeken uit de jaren 30 van de vorige eeuw. #

Vitrine 5: Programmaboekjes, vitrinefoto’s, literatuur.

· bijzondere filmfoto’s en programmaboekjes van 35-mm films die ook in de collectie aanwezig zijn; o.a. Robert Aldrich’ THE DIRTY DOZEN (1967, ‘DAS DRECKIGE DUTZEND’ met daarop door een Duitse exploitant geschreven ‘Nur Heute’ -‘alleen vandaag’-), Alfred Hitchcock’s MARNIE (1964), Jack Cardiff’s THE MERCENARIES (1968), Pim en Wims ALICIA (1974) en Carl Foreman’s THE VICTORS (‘DE OVERWINNAARS’) (1963).

Vitrine 6: filmdistributeur Jean Desmet (1875-1956)

· Blik Jean Desmet filmkantoor met sticker voor de film ‘SNEL HUWELIJK’ (originele titel onbekend), ca. 1915 (schenking Henk de Smidt).

· 5 enveloppen geadresseerd aan Jean Desmet: 1907 (de eerste keer dat Desmet met een filmtent op de kermis stond), 1908 (‘Bioscope te ‘s Bosch’ was voldoende adressering!), 1918 (afkomstig van zijn broer Matthijs), 1936 (van de Nederlandse Bioscoopbond die het stuk onvoldoende frankeerde dus kreeg Desmet strafport!) en 1940 (met een frankeerstempel van Mannus Frankens Indische vlootfilm ’T SAL WAERACHTIG WEL GAEN…). #

· Desmet programmaboekjes voor RICHARD WAGNER (1913) en de religieuze film IN HIC SIGNO VINCES (‘IN DIT TEKEN ZULT GIJ OVERWINNEN’) (1913). #

· Desmet brochure van Eye ter gelegenheid van het plaatsen van de collectie op de Unesco World Heritage lijst, 2011.

Vitrine 7: bijzondere filmverpakkingen

· Ufa (Universum Film Aktiengesellschaft)-blik met sticker Ufa Nederland van de film ‘FAMILIE-SCHANDAAL’ (= SOPHIENLUND, Regie Heinz Rühmann, Duitsland, 1943). #

· Door Dick Laan deels groen geschilderd filmblik voor een 16-mm verkleining van zijn speelfilm DE KAMPIOENSWEDSTRIJD (1921). #

· filmblik MAX HAVELAAR (Regie Fons Rademakers, 1976), met een sticker van het filmlaboratorium Technicolor Londen (waar de kopieën van de film gemaakt werden) en een sticker van het Filmfestival van Teheran waar de film vertoond werd. #

· Filmdoosjes van Agfa, Ilford en Eastman Kodak, gebruikt om 16-mm film te sturen naar het laboratorium [jaren 1930]. #

Vitrinekast:

· Gouden Kalf, door staatssecretaris Rick van der Ploeg uitgereikt aan Geoffrey Donaldson tijdens het Nederlands Filmfestival 1998 (zie ook tafelvitrine 1) (bruikleen Tjitte de Vries/Ati Mul).

· ORWO-reclamebord/eeuwig durende kalender, ca. 1960 (ORWO was de Oost-Duitse leverancier van foto- en filmstock) (schenking Janneke Vonkeman).

· Zakagenda Defa (de Oost-Duitse opvolger van de Ufa) voor het jaar 1959 in het Duits, Engels en Russisch. #

· Het NBF-Nederlands Filmkwartet. #

· Wijnfles Francis Coppola Diamond Series 2002, Rutherford California. #

· Whiskeyglas ONCE UPON A TIME IN AMERICA (Sergio Leone, 1984). #

· Rol bioscoopkaartjes Delfia 3 Theater, Delft. z.j. [1980]. #

· Bierviltje MEMPHIS BELLE (Michael Caton-Jones, 1990). #

· Bierviltje filmfabrikant Steenbeck Hamburg, z.j. [1985]. #

· Vergulde raamhanger Seattle Paramount Theatre est. 1928, z.j. [2010].#

· Technisches Kinotaschenbuch filmfabrikant Zeiss Ikon, Kiel, 1959. #

· Big Little Book DAVID COPPERFIELD (MGM, George Cukor, 1934). #

Objecten in de ruimte:

· Philips FP3 projector, ca. 1947. Portable filmprojector voor 35-mm projectie. Met folder (#) en handleiding Philips (bruikleen Henk de Smidt).

· 7 groene 35-mm filmblikken STARSHIP TROOPERS (Regie Paul Verhoeven, 1997) (schenking Fred Beijert).

· 2 nagemaakte pre-cinema-apparaten (schenking Henk de Smidt).

· Zaadkast afkomstig uit pakhuis Firma Jacob Jong Zaden (de vorige eigenaar/gebruiker van het pand Dorpsstraat 612, nu domicilie van GDI, zie ook tafelvitrine 2), ca. 1955 (schenking Maartje en Dick Barten).

In de kluis:

TV/DVD-speler met keuze uit de volgende films:

– BIRTH OF THE WESTERN HOLLAND 1903 (NL, Regie Maarten Treurniet, 2004)

– DON SIEGEL: LAST OF THE INDEPENDENTS (NL, Regie Thijs Ockersen, 1980)

– DORP AAN DE RIVIER (NL, Regie Fons Rademakers, 1958)

Persbericht

Grote belangstelling voor opening Geoffrey Donaldson Instituut

Onder grote belangstelling verrichtte burgemeester Hans Cornelisse van Langedijk vrijdag 29 november de officiële opening van het pand van het Geoffrey Donaldson Instituut (GDI) voor filmonderzoek in Noord-Scharwoude. Daarvoor was door Egbert Barten het eerste exemplaar van het boek over Geoffrey Donaldson overhandigd aan de Duitse historica Kathinka Dittrich. Zij verraste het instituut met de overdracht van haar archief van ruim twintig jaar correspondentie met de naamgever.

Honderddertig genodigden verzamelden in partycentrum Concordia nabij het pand van het GDI. Daaronder waren filmmuseum Eye en vele tientallen onderzoekers en verzamelaars van film. In zijn toespraak vertelde initiatiefnemer Egbert Barten over de reden voor de oprichting van het GDI en het belang van het pionierswerk van Geoffrey Donaldson als verzamelaar en onderzoeker voor de filmgeschiedenis. Hij gaf daarbij aan dat de collectie en het archief niet alleen de afgelopen maanden al door schenkingen waren vergroot, maar dat ook tijdens de openingsdag verschillende schenkingen zijn gedaan of aangekondigd. Zo kreeg het GDI 35-mm speelfilms en affiches van regisseur Frank Herrebout en originele tekeningen van Ollie B. Bommel uit de tekenfilm Als je begrijpt wat ik bedoel (1983) van de filmverzamelaars Ronald en Emmy Rosbeek. Barten kondigde voor volgend jaar een tentoonstelling aan van schilderijen van filmregisseur Bert Haanstra.

Kathinka Dittrich – voormalig directeur van het Goethe Instituut in Amsterdam en collega en vriendin van Donaldson – nam het eerste exemplaar in ontvangst van het boek Geoffrey Donaldson – Een leven voor de film. In haar toespraak schetste zij Donaldson als buitengewoon feitenkenner van Nederlandse films. De uit Keulen overgekomen Dittrich verraste de voorzitter van het GDI met de overhandiging van de brieven die zij gedurende de twintig jarige correspondentie ontving van Donaldson.

Burgemeester Hans Cornelisse van Langedijk sprak blijdschap uit over de keuze voor Noord-Scharwoude als vestigingsplaats van het GDI. Voorts memoreerde hij de maatschappelijke betrokkenheid van oudsher van de familie Barten bij de Langedijker gemeenschap. Cornelisse complimenteerde het GDI met het deels verbouwde pand en de eerste tentoonstelling. De openingshandeling bestond uit het verwijderen van de stadsvlag van het gevelbord van het Geoffrey Donaldson Instituut.

Het GDI aan de Dorpsstraat 612 is elke maandag en woensdag van 14.00 uur tot 17.00 uur gratis te bezoeken. Op andere tijden is bezoek aan de tentoonstelling en de bibliotheek op afspraak mogelijk. Tijdens speciale gelegenheden zal het GDI ook in bijvoorbeeld weekends open zijn. Het boek Geoffrey Donaldson – Een leven voor de film is te koop in het GDI voor € 19,95. 

Schilderij Vermist!

In de Hongerwinter verbleef Bert Haanstra met zijn vrouw Nita op het tuindersbedrijf van de familie Mettes in Lutjebroek. Daar maakte hij in januari 1945 onder andere een schilderij van de tuindersvrouw, mevrouw Anne Mettes-Redeker. Na voltooiing maakte Haanstra er een foto van en schonk het schilderij aan mw. Mettes als dank voor het verblijf in Lutjebroek. Ondanks vele telefoontjes en andere nasporingen heeft Haanstra-onderzoeker Hans Schoots het schilderij nog niet gelokaliseerd. Ook het GDI zou het graag vinden. WAAR IS HET? Weet U iets van dit schilderij, wilt U dan contact opnemen met egbertbarten@donaldsoninstituut.nl

schilderijgezocht250x345