vanaf zaterdag 16 augustus
TENTOONSTELLING OVER SCHILDER, TEKENAAR EN FOTOGRAAF BERT HAANSTRA Velen kennen Bert Haanstra alleen als filmregisseur. Het Geoffrey Donaldson Instituut (GDI) wil in dat beeld verandering brengen met een tentoonstelling en een boek. Bert Haanstra begon in de jaren dertig van de vorige eeuw als persfotograaf en volgde in de oorlogsjaren een opleiding tot kunstschilder. De tentoonstelling omvat veel schilderijen die niet eerder te zien zijn geweest. Bovendien publiceert uitgever GDI het boek ‘Bert Haanstra, schilder, tekenaar, fotograaf’ van Haanstra-kenner Hans Schoots. De tentoonstelling is te zien vanaf 16 augustus tot en met 15 oktober. De toegang is gratis.
Bert Haanstra (1916-1997) is bij velen vooral bekend als filmregisseur van onder meer de films Glas (1958), Fanfare (1958), Alleman (1963) en Bij de beesten af (1972). Het GDI in Noord-Scharwoude wil bekendheid geven aan schilder, tekenaar en fotograaf Bert Haanstra. Haanstra begon op achttienjarige leeftijd in 1934 in Amsterdam als persfotograaf. In de oorlogsjaren was hij actief in het verzet en volgde een schildersopleiding aan de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam, waar hij in de klas zat met onder meer Karel Appel. Bij het grote publiek is Bert Haanstra niet bekend om zijn schilderijen, tekeningen en foto’s. Haanstra had een eigen stijl van schilderen met een voorkeur voor portretten en oog voor het detail. Directeur Egbert Barten van het GDI is trots op de tentoonstelling: ‘Twee maanden lang zijn verschillende onbekende schilderijen, tekeningen en foto’s van Bert Haanstra voor iedereen te zien! Bovendien bieden de tentoonstelling en het boek een aanvulling op het beeld van de kunstenaar Bert Haanstra.’ Zaterdag 16 augustus verzorgt Hans Schoots om 15.00 uur in de tentoonstellingsruimte een korte lezing over de geschiedenis van Bert Haanstra’s schilderijen.
Het GDI, Dorpsstraat 612 in Noord-Scharwoude heeft vanaf 16 augustus tot en met 15 oktober 2014 een tentoonstelling over de kunstenaar Bert Haanstra. De tentoonstelling is maandag, woensdag en zaterdag open van 14.00 uur tot 17.00 uur,de toegang is gratis. Het boek Bert Haanstra schilder, tekenaar, fotograaf (kleurendruk, formaat 28 cm x 28 cm, 96 pagina’s) van Hans Schoots is te koop in het GDI voor € 24,95.
Zelfportret met Nita (1944), Collectie GDI.
Zelfportret (1945/1946?), Collectie GDI.
Schilderijen en tekeningen aan de wand Met de klok mee, te beginnen bij de schildersezel. Alle schilderijen en tekeningen door Bert Haanstra (eigendom familie Haanstra tenzij tussen haakjes anders vermeld)
1. Portret van mijn vrouw 1, 1944 (Jurre Haanstra).
2. Portret van Rimko, 1953 (Rimko Haanstra).
3. Lijnbaansgracht, 1943 (Jurre Haanstra).
4. Portret van mevr. J. Wijtmans-Bauw, januari 1946 (Riet Wijtmans-Griffioen).
5. Stilleven met blauwe vis, 1944.
6. Vrouw in bruine pij, ca. 1944.
7. Portretstudie van meisje in matrozenpakje, 1944.
8. Portretstudie van een oude man bij kunstlicht, februari 1944.
9. Portretstudie van een oude dame bij kunstlicht, februari 1944.
10. Stilleven met bokkingen, december 1945.
11. Portret van Dhr. Van Oostveen, 1942.
12. Het loze vissertje, 1940-1941 (Axel Noor).
13. Moeder (Jansje Haanstra-Schuiveling op 87-jarige leeftijd), 27 januari 1981 (tekening).
14. De chimp ‘Gorilla’, augustus 1992 (tekening).
15. Zelfportret 2, 1945-1946?
16. Zelfportret 4, augustus 1992 (tekening).
17. Zelfportret met Nita, 1944.
Daarboven het buurmeisje van de familie Mettes, Veronica Visser, getekend door Haanstra.
Uitgeleend door familie Haanstra en Mevrouw Sijn-Visser
FOTO’S VOOR HET VERZET
In de Tweede Wereldoorlog fotografeerde Haanstra voor het verzet kaarten en plattegronden van militair belangrijke objecten. Via geheime routes gingen ze naar de geallieerden in Londen. Hij maakte ook pasfoto’s voor valse persoonsbewijzen en legde de activiteiten vast van het ‘Net Brand’, een illegaal telefoonnetwerk in Amsterdam.
SCHIETPARTIJ OP DE DAM, 7 MEI 1945
Haanstra maakte de foto rechts, van mensen die wegduiken voor de kogels van Duitse militairen. In de rode cirkel op de foto links (naast de vrachtwagen) zat hij toen hij de foto maakte.
Een hartinfarct was in 1980 aanleiding voor Bert Haanstra om voor het eerst in meer dan dertig jaar weer te gaan tekenen. Hij portretteerde familieleden, vrienden en bekende Nederlanders en gaf ze het portret cadeau. Zichzelf bekeek hij in de scheerspiegel.
Toon Hermans tekende hij in 5 uur en 26 minuten. Toon sloeg terug met dit tekeningetje van Bert, waarvoor hij 48 seconden nodig had.
De resultaten verschenen in het boek Twintig portrettten.
Tekeningen uitgeleend door familie Haanstra
FRAGMENTEN UIT EEN SCHILDERSBESTAAN V.l.n.r.:
Haanstra’s vissende geliefde Jet Fiddelaar (foto, 1940). Zie ook het schilderij ‘Het loze vissertje’.
Portret van Jet Fiddelaar. Foto van een schilderij uit 1940-1941 dat niet is teruggevonden.
Daaronder: uitzicht uit Bert Haanstra’s atelier op Kerkstraat 174, Amsterdam (foto, ca 1941)
Portret van blonde vrouw (1944?). Zat waarschijnlijk model op de Rijksakademie.
Wit paard (1944?). Rijksakademiedocent Gerard Westermann was paardenliefhebber, dus moesten ook de studenten eraan geloven.
Het schilderij ‘Stilleven met bokkingen’ was eerst groter.
Met het schilderij ‘Stilleven met masker van Nefertete’ (1942?) betaalde Haanstra de slager.
Haanstra overschilderde helaas zijn portret van beeldhouwer Willem Rädecker (1942).
Uitgeleend door Axel Noor en familie Haanstra
BOORDFOTOGRAAF OP DE DEMPO
In 1937-1938 was Bert Haanstra voor twee reizen Rotterdam-Batavia v.v. in dienst als boordfotograaf op het lijnschip Dempo van de Rotterdamsche Lloyd. Hij verkocht foto’s aan de passagiers, mogelijk ook in albums zoals dit. In zijn eigen exemplaar staan kiekjes van hemzelf en het personeel, maar ook een aantal fotomontages van foto’s die hij in havens onderweg maakte, bijvoorbeeld in Tanger.
Of het handgeschilderde schip op de omslag door Haanstra is gedaan, is niet bekend.
Uitgeleend door filmmuseum Eye
SPOREN VAN VIJF JAAR WERK ALS PERSFOTOGRAAF: 1934-1939
Bert Haanstra werkte vijf jaar als persfotograaf, onder meer in dienst van de Vereenigde Fotobureaux. Daarna begon hij met collega Bap Ietswaart een eigen bedrijfje: Express. Van de duizenden persfoto’s die hij in al die tijd maakte, zijn er weinig terug te vinden. V.l.n.r.:
Haanstra’s eerste ca. 50 persfoto’s plakte hij in dit schrift (oktober 1934-januari 1935).
Uitgeleend door filmmuseum Eye
Portret van Bert Haanstra, gemaakt door zijn collega bij de Vereenigde Fotobureaux Theo Scheffer.
Het bedrijfsstempel van het fotobureau van Bert Haanstra en Bap Ietswaart.
De Alhambrabioscoop in Amsterdam (1938-1939). Een van de zeer weinige foto’s die van Express bewaard zijn gebleven.
Uitgeleend door Hans Schoots en Axel Noor
Een interview met Hans Schoots is te beluisteren op de Lief Langedijk website klik hier
